Geschiedenis

De Alexianen Zorggroep Tienen kent, onder verschillende benamingen, een zeer rijke geschiedenis in de zorgsector regio Tienen.

Op het einde van de 13e en het begin van de 14e eeuw vormden zich in de Lage Landen en Rijnland (Nederland, België en Noord-Frankrijk) groepen mannen, leken, die zich bezig hielden met apostolische taken, zoals het verzorgen van zieken en het begraven van doden, vanuit een diepe christelijke bewogenheid. Zij werden ‘Cellebroeders’ genoemd.
Het feit dat zij in aanraking kwamen met besmette patiënten en overledenen, maakte echter dat ze vaak ‘persona non grata’ waren voor de bevolking.

In 1472 werd Sint-Alexius aangenomen als patroonheilige, en gingen de Cellebroeders voortaan door de geschiedenis als ‘Broeders Alexianen’.

Alexianen zijn geen mannen van het woord, hun daden spreken.

De drie belangrijkste caritatieve werken van de Alexianen waren de verzorging van pestlijders, het begraven van overledenen en de opvang van geesteszieken.

De pestverzorging en het begraven van doden waren vóór 1800 de belangrijkste taken van de Alexianen. De stap van verzorgen naar begraven van pestlijders is klein, en in de meeste steden kregen de Cellebroeders het alleenrecht om de doden te begraven.
Het verzorgen van geesteszieken, ook karaktergestoorde en moeilijk opvoedbare jongeren kwam occassioneel voor in de 16e en 17e eeuw, maar werd vooral vanaf de 18e eeuw de voornaamste opdracht van de broeders Alexianen.

In de geschiedenis worden ook heel wat nevenopdrachten teruggevonden, naar gelang de noden die de broeders zagen.

In België blijven 4 instellingen over van de broeders Alexianen: in Tienen, Boechout, Grimbergen en Henri-Chapelle. Het beheer van de 3 Vlaamse instellingen werd in 1998 overgedragen aan de Congregatie der Broeders van Liefde. De Belgische Alexianen waren immers niet meer talrijk genoeg om het veeleisende beheer en bestuur van hun initiatieven voldoende kwaliteitsvol te blijven garanderen. Hun geschiedenis, inzet en spiritualiteit blijft echter verder leven in het werk dat vandaag wordt geleverd.

Naast de uitbouw van de psychiatrische kliniek, met 5 gespecialiseerde afdelingen, werd in 1976 ook Hestia vzw opgericht, een initiatief voor beschut wonen, dat evolueerde naar verschillende diensten voor de rehabilitatie van personen met een psychische kwetsbaarheid.

In 2002-2003 werd WZC Sint-Alexius gebouwd, nadat de congregatie der zusters Passionisten een klein rustoord hadden overgedragen aan de broeders Alexianen.

In 2012 nam de Alexianen Zorggroep Tienen WZC Huize Nazareth over in Goetsenhoven. Met de opening van WZC Passionisten in 2017, groeide de ouderenzorg uit tot een stevige tak van de Alexianen Zorggroep Tienen.

Archief

Het archief van de Belgische Alexianen werd toevertrouwd aan het Katholiek Documentatie- en Onderzoekscentrum (KADOC). In totaal beslaat het ongeveer 38 strekkende meter. Het bevat de verschillende kloosterarchieven, die elk een eigen afdeling van het archief vormen: Antwerpen, Boechout, Mechelen, Grimbergen, Henri-Chapelle, Tienen, Diest, Elsene, Leuven en Lier. De oudste stukken dateren van de 15e eeuw. Het archief bevat stukken die voornamelijk betrekking hebben op drie thema’s. Enerzijds vindt men er archiefvakken over de Congregatie zelf. Verder is er nogal wat interessant bronnenmateriaal aanwezig in verband met de Alexiaanse spiritualiteit en tenslotte vindt men er een aantal archiefvakken over de apostolaatswerken terug.
Zo kan men er patiëntenregistraties terugvinden die een beeld scheppen van de diagnostische en therapeutische praktijken in de instellingen voor geesteszieken vóór de tweede wereldoorlog.

Het KADOC bevindt zich in de Vlamingenstraat 39 in Leuven, en is enkel toegankelijk mits toestemming van de bewaargever, i.c. de Provinciaal van de Sint-Augustinus-provincie van de Congregatie der Broeders Alexianen.
Bekijk ook: http://kadoc.kuleuven.be/db/inv/978.pdf (archief van de Alexianen in België 1472-1990).